VAI TRÒ CỦA HỘI LUẬT GIA TRONG CÔNG TÁC TƯ PHÁP Ở ĐỊA PHƯƠNG
Hội Luật gia Việt Nam là chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tự nguyện hoạt động cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ quyền tự do, dân chủ của nhân dân, góp phần xây dựng nền khoa học pháp lý, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Xuất phát từ tôn chỉ, mục đích trên, Bộ Chính trị (khóa XIII) đã ban hành Chỉ thị số 14-CT/ TW, ngày 01/7/2022 về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội Luật gia Việt Nam trong tình hình mới; Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Chỉ thị số 21/CT-TTg, ngày 30/8/2019 về việc tăng cường các giải pháp nhằm hỗ trợ, phát huy tốt vai trò của Hội Luật gia Việt Nam trong giai đoạn mới.
Tại Hải Phòng, ngày 30/9/2022 Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng đã ban hành Thông tri số 06-TT/TU triển khai thực hiện Chỉ thị số 14-CT/TW; UBND thành phố Hải Phòng cũng đã ban hành Kế hoạch chỉ đạo các cấp chính quyền, các cơ quan, đơn vị tăng cường thực hiện các giải pháp nhằm hỗ trợ các hoạt động của Hội Luật gia thành phố; Sở Tư pháp và Hội Luật gia thành phố cũng đã ký kết nhiều Chương trình phối hợp thực hiện công tác một số hoạt động trong lĩnh vực pháp luật. Từ những văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, phối hợp mang tính nền tảng nêu trên, Hội Luật gia thành phố Hải Phòng đã huy động mọi nguồn lực và điều kiện để thực hiện tốt nhiệm vụ quy định tại Điều 5 - Điều lệ Hội Luật gia Việt Nam được Thủ Tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 770/QĐ-TTg ngày 05/6/2020, nhằm thể hiện vai trò của Hội Luật gia trong công tác tư pháp ở địa phương, nổi bật tập trung trong một số lĩnh vực sau:
1. Công tác tham gia xây dựng chính sách, pháp luật: Hàng năm, Tổ nghiên cứu pháp luật thuộc Ban Tuyên truyền đã tham gia góp ý các văn bản pháp luật theo yêu cầu của các cơ quan, đơn vị trong tỉnh. Mỗi hội viên các cấp hội cũng tích cực phát huy vai trò của cá nhân hội viên tại cơ quan, đơn vị, tham gia góp ý các văn bản pháp luật theo yêu cầu của ngành và địa phương mình, thực hiện góp ý 10 Dự thảo Luật theo yêu cầu của Đoàn đại biểu Quốc hội và các cơ quan pháp luật của thành phố, các Luật gia đã tích cực tham gia vai trò báo cáo viên tại Hội nghị tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật tại các địa phương cấp huyện, cấp xã trên địa bàn thành phố.
2. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật Phát huy kết quả thành tích đạt được từ triển khai thực hiện Đề án Xã hội hóa công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý, Hằng năm, trên cơ sở khảo sát nhu cầu của các cơ quan, tổ chức, địa phương thông qua nhiều kênh như: Chính quyền các cấp, các cấp hội Luật gia, các tổ chức Chính trị - xã hội, Chính trị - xã hội - nghề nghiệp, các tổ chức Xã hội để xác định nhu cầu và nội dung cần tuyên truyền, kết hợp với sự chủ động tư vấn, giới thiệu các văn bản pháp luật mới được ban hành; trên cơ sở đó Hội Luật gia thành phố ban hành Kế hoạch tuyên truyền, Hội Luật gia thành phố đã nhận được văn bản của các đơn vị, xã, phường, thị trấn, tổ chức xã hội trong toàn thành phố về việc đề nghị tổ chức các hội nghị/lớp tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho các tổ chức và nhân dân tại địa phương về các nội dung thiết thực liên quan trực tiếp đến đời sống, nhu cầu thiết thực tại địa phương như: Luật Đất đai, Bộ Luật Dân sự, Luật Hôn nhân gia đình, Luật Hòa giải ở cơ sở, Luật Nghĩa vụ quân sự, Luật An ninh mạng, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Giao thông,…; Các Nghị định xử lý vi phạm hành chính về lĩnh vực đất đai, xây dựng, giao thông, nghĩa vụ quân sự,…Văn bản hướng dẫn về bồi thường, hỗ trợ tái định cư… Ngoài ra, các đồng chí trong Ban Thường trực Hội Luật gia thành phố cũng được mời báo cáo tại rất nhiều hội nghị tuyên truyền, phổ biển, giáo dục pháp luật trên địa bàn thành phố do các Sở, ngành tổ chức. Tất cả các báo cáo viên của Hội luật gia đều được đánh giá cao bởi lựa chọn các nội dụng đúng nhu cầu, đáp ứng kịp thời; cách diễn đạt các nội dung tuyên truyền phổ thông, dễ hiểu; lồng ghép dẫn chứng thực tế để minh họa cho nội dung tuyên truyền phong phú, thuyết phục; thu hút sự chú ý, lắng nghe của các đại biểu tham gia các buổi tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Trong các buổi tuyền truyền, phổ biến pháp luật, Hội Luật gia thành phố đã lồng ghép chương trình tư vấn pháp luật tại chỗ ở cuối buổi cho nhiều đối tượng có nhu cầu, hoạt động này rất được nhiều cơ sở cấp xã hoan nghênh. Tại địa phương, Hội Luật gia cấp huyện và chi hội cấp xã cũng đã có nhiều hoạt động tích cực trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật; nhiều Hội Luật gia cấp huyện và chi hội cấp xã cũng chủ động tổ chức truyền truyền, phổ biến pháp luật cho địa phương mình, trong đó Hội Luật gia huyện Kiến Thụy đã tích cực phối hợp với Hội Luật gia thành phố để tổ chức buổi tuyên truyền pháp luật Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Xử lý vi phạm hành chính đến các đại biểu cấp huyện, cấp xã và thôn, khu dân cư trên địa bàn huyện.
3. Công tác phối hợp với các ngành ở địa phương. Hội Luật gia là thành viên Hội đồng tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật thành phố, đã có những ý kiến đóng góp tích cực, xác đáng tại các cuộc họp do Hội đồng tổ chức. Phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội thành phố tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho hội viên các văn bản pháp luật theo yêu cầu.
4. Công tác tư vấn pháp luật, tư vấn giải quyết khiếu nại, hòa giải ở cơ sở, trợ giúp pháp lý.
4.1. Công tác tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý Hội Luật gia các cấp đã tiếp tục mở rộng đối tượng tư vấn, tăng cường trợ giúp pháp lý cho hơn 200 trường hợp thông qua hình thức trực tiếp tại văn phòng Trung tâm tư vấn, các Hội luật gia cấp huyện, Chi hội Luật gia cấp xã (Tư vấn miễn phí cho 30 đối tượng chính sách và hộ nghèo) và đã có một số đóng góp nhất định trong công tác tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý như Chi hội Luật gia Tòa án các cấp, Chi hội Luật gia Viện kiểm sát nhân dân các cấp...
4.2. Công tác tư vấn giải quyết khiếu nại, tố cáo và hòa giải ở cơ sở - Lãnh đạo Hội Luật gia là thành viên của tổ chức tư vấn giải quyết khiếu nại, tố cáo của UBND thành phố, thường xuyên dự và đóng góp ý kiến để tư vấn cho UBND thành phố. Những ý kiến góp ý của Hội Luật gia thành phố thường được đánh giá cao. Các hội viên tại các Chi hội trực thuộc trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn đã tham gia hòa giải nhiều vụ việc các loại, đa số liên quan đến giải phóng mặt bằng, thu hồi đất và các giao dịch dân sự tại địa phương, nhiều ý kiến tư vấn được người dân tiếp thu và rất hoan nghênh, thông qua công tác này hội cũng đã góp phần an dân ở địa phương.
4.3 Hoạt động của các Trung tâm tư vấn pháp luật trực thuộc Hội Luật gia thành phố: tình hình tư vấn tại trung tâm giảm mạnh so với các năm trước do các nguyên nhân chủ quan và khách quan; nhiều tổ chức hội Luật gia được thành lập tại các xã, phường, hội viên hội luật gia các Chi hội đa số là những cán bộ đã từng hoạt động pháp luật trong tất cả các ngành, có nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống, lại am hiểu tình hình thực tế ở địa phương, đây là nơi nhận được lựa chọn của nhân dân để được tư vấn bởi thuận tiện, gần gũi và sát thực hơn nhiều. Nhiều Văn phòng Luật sư được thành lập cũng là nơi lựa chọn của người dân có điều kiện kinh tế. Căn cứ Chỉ thị số 14/CT-TW, ngày 01/07/2022 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội Luật gia Việt Nam trong tình hình mới, theo hướng Nhà nước giao nhiệm vụ cho Hội Luật gia thực hiện các nhiệm vụ do Nhà nước yêu cầu sẽ có nhiều đóng góp thiết thực nhằm thể hiện vai trò của Hội Luật gia thành phố trong công tác tư pháp được tốt hơn./.